การบริหารงบประมาณ (Budget Management) เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการวางแผนใช้เงินทรัพยากรทางการเงินขององค์กรหรือหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อให้มีการใช้ทรัพยากรเหล่านั้นอย่างมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผลต่อการดำเนินงานขององค์กรหรือหน่วยงานนั้น ๆ

กระบวนการบริหารงบประมาณมีขั้นตอนหลายขั้นตอน ซึ่งสามารถเรียบเรียงได้ดังนี้:

1. การกำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์: การบริหารงบประมาณต้องเริ่มต้นจากการกำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์ขององค์กรหรือหน่วยงาน โดยให้คำถามสำคัญคือ “เราต้องการทำอะไร” และ “เราจะทำได้อย่างไร”

2. การระบุทรัพยากรทางการเงิน: ต่อจากการกำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์ เราต้องการระบุทรัพยากรทางการเงินที่จำเป็น เช่น รายได้ที่มี (เงินเดือนพนักงาน รายได้จากการขายสินค้า ฯลฯ) และรายจ่ายที่คาดว่าจะเกิดขึ้น

3. การวางแผนการใช้ทรัพยากร: การบริหารงบประมาณต่อไปคือการวางแผนการใช้ทรัพยากรทางการเงินตามเป้าหมายและยุทธศาสตร์ที่กำหนด เพื่อให้การใช้ทรัพยากรเหล่านั้นเป็นไปตามแผนและมีประสิทธิภาพ

4. การดำเนินการตามแผน: หลังจากที่ได้ทำการวางแผนการใช้ทรัพยากรแล้ว ต่อไปคือการดำเนินการตามแผนนั้น ๆ โดยให้คำสั่งและสั่งการให้ผู้รับผิดชอบดำเนินการตามแผน

5. การติดตามและประเมินผล: กระบวนการบริหารงบประมาณไม่จบที่การดำเนินการ แต่ต้องมีการติดตามและประเมินผลการใช้ทรัพยากรตามที่วางแผนไว้ เพื่อทราบว่างบประมาณที่ใช้เป็นไปตามที่วางแผนหรือไม่ และปรับปรุงแก้ไขในกรณีที่ต้องการ

ตัวอย่างการบริหารงบประมาณ:

สมมติว่า บริษัท XYZ ต้องการเพิ่มยอดขายของผลิตภัณฑ์ A ในปีถัดไป โดยมีเป้าหมายเพิ่มขึ้น 20% จากปีที่แล้ว และเพื่อทำได้นี้ ต้องการทำแคมเปญโฆษณาใหม่ ซึ่งมีค่าใช้จ่ายประมาณ 1 ล้านบาท นอกจากนี้ ยังต้องการเพิ่มบุคลากรทีมขายเพื่อเข้าถึงกลุ่มลูกค้าใหม่ ซึ่งมีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น 500,000 บาท

จากนั้น บริษัท XYZ ต้องทำการวางแผนการใช้ทรัพยากรทางการเงิน โดยคำนวณรายได้ที่คาดว่าจะได้จากการขายผลิตภัณฑ์ A และกำหนดงบประมาณที่สามารถใช้ได้สำหรับแคมเปญโฆษณาและการเพิ่มบุคลากรทีมขาย และหลังจากนั้น ต้องดำเนินการตามแผนตามที่กำหนดไว้

ในที่นี้ การติดตามและประเมินผลจะเป็นการวัดว่ายอดขายของผลิตภัณฑ์ A เพิ่มขึ้นตามเป้าหมายที่กำหนดหรือไม่ และสำรวจผลกระทบของแคมเปญโฆษณาและการเพิ่มบุคลากรทีมขายต่อยอดขาย ถ้าไม่ได้ผลตามที่คาดหวัง อาจต้องปรับปรุงแผนการใช้ทรัพยากรใหม่ในอนาคต

การบริหารงบประมาณเป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยให้องค์กรหรือหน่วยงานทำงานได้อย่างมีประสิทธิผล และให้ผลลัพธ์ที่ตรงกับเป้าหมายและยุทธศาสตร์ที่ตั้งไว้ในเบื้องต้น

เขียนและเรียบเรียงโดย : เสกมนต์ หม่อมวิญญา