เคยสงสัยหรือไม่ว่า..หมู่เลือดของเราส่งผลต่อการเกิดโรคที่ต่างกันอย่างไร?

โดย อาจารย์ ดร.นวลพรรณ แสงเพชร

หมู่เลือด ABO จำแนกตามจากการแสดงออกของแอนติเจน (A และ B) บนผิวเม็ดเลือดแดงร่วมกับการมีแอนติบอดีต่อแอนติเจนที่ไม่มีในซีรัม การแสดงออกของแอนติเจนควบคุมด้วยยีนสร้างเอนไซม์ N-acetylgalactosaminyl transferase และ galactosyl transferase นำน้ำตาลสำหรับสร้างแอนติเจน A และ B ตามลำดับมาเติมบนแอนติเจน H ที่ต่อกับโปรตีน (รวมเรียกว่า glycoprotein) ยกตัวอย่างเช่น คนหมู่เลือด A มีแอนติเจน A บนผิวเม็ดเลือดแดง และมีแอนติบอดีต่อแอนติเจน B (anti-B) ในซีรัม คนหมู่เลือด O ไม่มีแอนติเจน A และ B บนผิวเซลล์จะพบเฉพาะแอนติเจน H เป็นต้น เชื้อจุลชีพบางชนิดใช้ glycoprotein เป็นตัวรับสำหรับเกาะหรือเข้าสู่เซลล์เจ้าบ้าน จึงมีข้อสันนิษฐานว่า สาเหตุที่แต่ละภูมิภาคของโลกมีความถี่ของหมู่เลือดแตกต่างกันเกิดจากการปรับตัวต่อการติดเชื้อจุลชีพ ยกตัวอย่างเช่น การติดเชื้อโรคฝีดาษ (smallpox virus) มีการสร้างแอนติเจนที่คล้ายแอนติเจน A (A-like antigen) ผู้ป่วยที่มีหมู่เลือด B หรือ O (มี anti-A ในซีรัม) จะมีความทนต่อการติดเชื้อหรือกำจัดเชื้อได้ดีกว่า ส่วนการติดเชื้อ Vibrio cholerae ผู้ป่วยจะสร้าง H-like antigen คนหมู่เลือด O จะมีอาการรุนแรงและมีโอกาสเสียชีวิตสูงกว่าหมู่เลือดอื่น

นอกจากนี้คนหมู่เลือด O มีโอกาสเป็นโรคแผลในกระเพาะอาหารจาก Helicobacter pylori เพราะเชื้อใช้แอนติเจน H เป็นตัวรับบนผิวเซลล์เยื่อบุกระเพาะอาหาร ไม่เพียงเฉพาะโรคติดเชื้อ ความเสี่ยงในการเป็นโรคเบาหวานเรียงก็สัมพันธ์กับหมู่เลือด สามารถเรียงลำดับความเสี่ยงตามหมู่เลือดได้เป็น AB>B>A>O รวมถึงโรคมะเร็งบางชนิดมีการลดการแสดงออกของแอนติเจนหมู่เลือด ABO บนผิวเซลล์มะเร็งส่งผลให้มะเร็งลุกลามแพร่กระจายเร็ว ข่าวดีก็คือมะเร็งบางชนิดชักนำให้เซลล์สร้าง A-like antigen ในคนที่ไม่ใช่หมู่เลือด A กรณีนี้เซลล์มะเร็งจะถูกทำลายด้วย anti-A โดยมีข้อมูลว่าคนหมู่เลือด A มีโอกาสเป็นมะเร็งรังไข่ (28%) และ ต่อมน้ำลาย (64%) มากกว่าหมู่เลือด O ดังนั้นการทราบหมู่เลือดช่วยวิเคราะห์ระบาดวิทยาของโรคต่าง ๆ แต่ไม่ได้หมายรวมว่าจะเป็นโรคเสมอไป

บรรณานุกรม

1. Abegaz, S.B., Human ABO Blood Groups and Their Associations with Different Diseases. BioMed Research International, 2021. 2021: p. 6629060.

2.  Cooling, L., Blood Groups in Infection and Host Susceptibility. Clin Microbiol Rev, 2015. 28(3): p. 801-70.