- ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศต่อสุขอนามัยและโรคระบาดส่งผลให้คนทั่วโลกกังวลเป็นอย่างมาก เนื่องจากอุณหภูมิที่สูงขึ้นส่งผลให้เชื้อโรค หรือพาหะนำโรคบางชนิดเจริญได้อย่างรวดเร็ว นอกจากนี้การที่โลกของเรามีการสื่อสารกันได้รวดเร็วทำให้การแพร่ระบาดของโรคเป็นไปได้ง่ายและรวดเร็วมากขึ้น
- สำหรับประเทศไทยปัญหาการเกิดโรคอุบัติซ้ำ (Re-emerging infectious disease : REID) ที่สำคัญโรคหนึ่งที่เป็นปัญหาสาธารณสุขอันดับต้น ๆ คือ โรคไข้เลือดออก และมาลาเรีย ซึ่งมีพาหะนำโรค คือ ยุง สำหรับยุงก็เป็นพาหะนำโรคชนิดหนึ่งที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศด้วย โดยลูกน้ำยุงจะพัฒนากลายเป็นยุงที่โตเต็มวัยเร็วขึ้นออกหากินถี่ขึ้น ออกไข่เร็วขึ้น บินได้ไกลขึ้น ทำให้โอกาสในการเกิดโรคที่มียุงเป็นพาหะเกิดได้เร็วและบ่อยครั้งขึ้น โดยจะเห็นได้จากข่าวการแพร่ระบาดของโรคในประเทศไทยและประเทศใกล้เคียง ในบทความนี้ศูนย์เครื่องมือวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ จะขอเขียนถึงการศึกษาลูกน้ำยุงกับการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ
- เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับยุง
- ยุงเป็นแมลงในวงศ์คิวลิซิดี (Culicidae) แมลงในวงศ์นี้มีแถบคู่ที่ปีกและกลางลำตัว มีรูปร่างยาว และขายาว ยุงเป็นพาหะนำโรคหลายชนิด เช่น ไข้เลือดออก มาลาเรีย ไข้เหลือง ไข้สมองอักเสบ โรคเท้าช้าง โรคชิคุนกุนยา (โรคไข้ปวดข้อยุงลาย)
- ยุงมีการเจริญเติบโตและเปลี่ยนแปลงรูปร่างแบบสมบูรณ์ (complete metamorphosis) ซึ่งประกอบด้วย ไข่ (egg) ลูกน้ำ (larva) ตัวโม่ง (pupa) และยุงตัวเต็มวัย (adult) ซึ่งลักษณะการวางไข่ ลูกน้ำ ตัวโม่ง และยุง จะแตกต่างตามชนิดของยุง ซึ่งความแตกต่างนี้เองจึงนำมาใช้ในการจำแนกชนิดของยุ่งเพื่อใช้ในการศึกษาและวิจัยต่อไป
- ขอบคุณภาพจาก https://www.scimath.org
- การจำแนกชนิดยุง
- การจำแนกชนิดของยุงมีส่วนช่วยในการสนับสนุนงานด้านชีววิทยาในการควบคุมแม่ลงที่เป็นพาหะนำโรค โดยจะเน้นที่ยุงตัวเมีย เนื่องจากยุงตัวเมียจะกินเลือดและเป็นพาหะนำโรคโดยยุงตัวเมียจะกินเลือดก่อนวางไข่ทุกครั้งเพื่อนำโปรตีนจากเลือดไปใช้ในการทำให้ไข่เจริญเติบโต่ได้เต็มที่
- ในการจำแนกชื่อของยุงสามารถทำได้โดยตาเปล่า ซึ่งต้องอาศัยความชำนาญเฉพาะบุคคล หรือดูได้จากสัณฐานวิทยาของยุง เช่น ลักษณะหนวด ลักษณะของเกล็ด ซึ่งต้องอาศัยเครื่องมือช่วย เช่น กล้องจุลทรรศน์ แว่นขยาย โดยใช้รูปวิธานเพื่อการจำแนก
- สำหรับกลุ่ม (genus) ของยุงที่มีความสำคัญทางการแพทย์มี 4 กลุ่มคือ
- ขอบคุณภาพจาก https://www.scimath.org
- จะทำการวิจัยลูกน้ำยุงกับการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศได้อย่างไร
- การวิจัยลูกน้ำยุงเป็นกิจกรรมที่เด็กจะสามารถทำได้ง่ายและไม่ต้องใช้อุปกรณ์มาก โดยสำรวจชนิดและจำนวนของลูกน้ำยุงที่พบในภาชนะต่าง ๆ จากนั้นนำข้อมูลปริมาณลูกน้ำยุงไปเชื่อมโยงกับข้อมูลทางด้านสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ข้อมูลทางด้านบรรยากาศ น้ำ หรือข้อมูลสถิติผู้ป่วยโรคไข้เลือดออก
- สำหรับการศึกษาลูกน้ำยุงกับการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศสามารถทำได้ในหลายประเด็น เช่น เราสามารถใช้ปริมาณลูกน้ำยุงลายในการประเมินความเสี่ยงของพื้นที่เสี่ยงต่อการระบาดของโรคไข้เลือดออก การนับจำนวนลูกน้ำยุงแต่ละชนิดที่พบในภาชนะกักเก็บน้ำชนิดต่าง ๆ ทั้งในบริเวณบ้าน และนอกบริเวณบ้านโดยการจำแนกชนิดของลูกน้ำยุงจะใช้รูปวิธาน หรืออาจจะไปขอรับคำแนะนำในการจำแนกชนิดลูกน้ำได้จากผู้เชี่ยวชาญในท้องถิ่น เช่น สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง สังกัดกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุขโดยข้อมูลที่ได้เหล่านี้ถูกนำไปวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูล ที่ได้จากการตรวจวัดทางด้านบรรยากาศได้แก่ การตรวจวัดอุณหภูมิสูงสุด-ต่ำสุด ความชื้นสัมพัทธ์ในอากาศ จำนวนวันฝนตก และปริมาณน้ำฝน หรือการตรวจวัดทางด้านน้ำ เช่น ค่า pH ของน้ำที่ไปเก็บตัวอย่างลูกน้ำยุง อุณหภูมิของน้ำ ความโปร่งใสของน้ำ ปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำ การจะใช้ข้อมูลใดบ้างนั้นก็ขึ้นอยู่กับคำถามวิจัยของแต่ละคน แล้วมาวิเคราะห์ก่อนว่าอะไรเป็นปัจจัยที่เกี่ยวข้อง โดยไม่จำเป็นต้องเก็บข้อมูลเหล่านี้ทั้งหมด
- ขอบคุณภาพจาก https://www.scimath.org
- ขอบคุณภาพจาก https://www.scimath.org
- รูปวิธานในการจำแนกชนิดลูกน้ำยุง
- การเกาะที่ผิวน้ำ
- ขอบคุณภาพจาก https://www.scimath.org
- เรื่องน่ารู้
- โรคอุบัติซ้ำ (Re-emerging infectious disease : REID) หมายถึง โรคติดเชื้อที่กลับมาระบาดใหม่ หลังจากที่ควบคุมโรคได้แล้ว หรือพบหลังจากไม่เคยมีการระบาดในพื้นที่เดิมมาเป็นระยะเวลานาน รวมถึงภาวะที่เชื้อก่อโรคดื้อยาด้วย เช่น โรคเอดส์ โรคมาลาเรีย วัณโรค อหิวาตกโรค ไข้เลือดออก
- โรคติดเชื้ออุบัติใหม่ (Emerging infectious disease : EID) หมายถึง โรคติดเชื้อที่เกิดขึ้นใหม่ รวมถึงโรคติดเชื้อที่พบในพื้นที่ใหม่ ตัวอย่างเช่น โรคกลุ่มอาการทางหายใจเฉียบพลันรุนแรงหรือโรค SARS (Severe acute respiratory syndrome) ไข้หวัดใหญ่นก (Avian Flu) โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ AH1N1 2009) ซึ่งเป็นการผสมข้ามสายพันธุระหว่างไวรัสไข้หวัดใหญ่นกกับไวรัสไข้หวัดใหญ่ในคน
- ข้อมูลอ้างอิง
- ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก
- https://www.scimath.org
Facebook Comments Box