เห็นว่าช่วงนี้มีกระทู้สำคัญ เรื่องบุญคุณของบิดามารดามากมาย วันนี้แอดมินอยากจะเสนออีกมุมมองหนึ่งที่กว่าจะเป็นพ่อแม่ลูกกันได้ แค่ความรักอย่างเดียวไม่พอแล้ว เพราะนอกจากความรักที่พ่อแม่มีต่อกัน ความรักพ่อแม่ที่มีต่อลูก เงิน ความพร้อม และยังต้องเคารพตามหลักของกฎหมายอีก
ประเด็นที่น่าสนใจที่จะหยิบยกกันในตอนนี้ คือ เด็กเกิดจากการตั้งครรภ์แทนหรืออุ้มบุญ ทำอย่างไรให้เป็นบุตรที่ชอบด้วยกฎหมายและมีสิทธิหน้าที่ได้ตามกฎหมายลักษณะครอบครัวมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
ปัจจุบันนี้มีกฎหมายรับการตั้งครรภ์แทนออกมาใช้บังคับคือพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็กที่เกิดโดยอาศัยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ พ.ศ. ๒๕๕๘ ซึ่งมีหลักการโดยย่อน่าสนใจ ดังนี้
การตั้งครรภ์แทนต้องเป็นการดำเนินการตามความประสงค์ของสามีและภริยาที่ชอบด้วยกฎหมายโดยไม่เป็นการเลือกเพศของบุตร และต้องเป็นไปตามเงื่อนไข ๔ ประการคือ
(๑) ภริยาไม่อาจตั้งครรภ์ได้และมีสัญชาติไทย แต่หากสามีหรือภริยาไม่มีสัญชาติไทยต้องสมรสกันมาไม่น้อยกว่า ๓ ปี
(๒) หญิงที่รับตั้งครรภ์แทนต้องมิใช่บุพการีหรือผู้สืบสันดานของสามีหรือภริยา
(๓) หญิงที่รับตั้งครรภ์แทนต้องเป็นญาติสืบสายโลหิตของสามีหรือภริยา หากไม่มีญาติสืบสายโลหิตจึงจะให้หญิงอื่นรับตั้งครรภ์แทนได้และ
(๔) หญิงที่รับตั้งครรภ์แทนต้องเคยมีบุตรมาแล้ว และถ้าหญิงนั้นมีสามีไม่ว่าจะชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ต้องได้รับความยินยอมของสามีด้วย
การดำเนินการให้มีการตั้งครรภ์แทนกระทำได้ ๒ วิธี คือ
(๑) ใช้ตัวอ่อนที่เกิดจากอสุจิของสามีและไข่ของภริยาที่ประสงค์จะให้มีการตั้งครรภ์แทน หรือ
(๒) ใช้ตัวอ่อนที่เกิดจากอสุจิของสามีหรือไข่ของภริยาที่ประสงค์จะให้มีการตั้งครรภ์แทนกับไข่หรืออสุจิของผู้อื่น
ทั้งนี้ ห้ามใช้ไข่ของหญิงที่รับตั้งครรภ์แทน**
เด็กที่เกิดจากอสุจิ ไข่ หรือตัวอ่อนของผู้บริจาคโดยใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ ไม่ว่าจะกระทำโดยการให้ภริยาของสามีซึ่งประสงค์จะมีบุตร
เป็นผู้ตั้งครรภ์ หรือให้มีการตั้งครรภ์แทนโดยหญิงอื่น
ให้เด็กคนนั้นเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของสามีหรือภริยาซึ่งประสงค์จะมีบุตรแม้ว่าสามีหรือภริยาซึ่งประสงค์จะมีบุตรถึงแก่ความตายก่อนเด็กเกิดก็ตาม
ชายหรือหญิงที่บริจาคอสุจิหรือไข่ซึ่งนำมาใช้ปฏิสนธิเป็นตัวอ่อนเพื่อการตั้งครรภ์หรือผู้บริจาคตัวอ่อน และเด็กที่เกิดจากอสุจิ ไข่ หรือตัวอ่อนที่บริจาคดังกล่าวไม่มีสิทธิและหน้าที่ระหว่างกันตามกฎหมายครอบครัวและมรดก
หากสามีและภริยาที่ประสงค์ให้มีการตั้งครรภ์แทนถึงแก่ความตายก่อนเด็กเกิด ให้หญิงที่รับตั้งครรภ์แทนเป็นผู้ปกครองเด็กนั้นจนกว่าจะมีการตั้งผู้ปกครองขึ้นใหม่
กล่าวได้ว่าเด็กเกิดจากหญิงที่รับตั้งครรภ์แทนเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของสามีภริยาที่ชอบด้วยกฎหมายที่จัดให้มีการตั้งครรภ์แทนตั้งแต่เมื่อคลอดแล้วอยู่รอดเป็นทารก
อย่างไรก็ดี กรณีที่ชายและหญิงมาอยู่กินด้วยกันฉันสามีภริยาโดยมิได้จดทะเบียนสมรสกัน ซึ่งเป็นสามีภริยาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย หรือเป็นหญิงโสดหรือชายโสด หากสามีภริยาคู่นี้หรือหญิงโสดชายโสดดังกล่าวดำเนินการให้หญิงอื่นตั้งครรภ์แทนแม้จะใช้ตัวอ่อนที่เกิดจากอสุจิสามีและไข่ของภริยาก็ตาม แต่เมื่อมิได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขของกฎหมายเด็กเกิดจากหญิงที่รับตั้งครรภ์แทนต้องถือว่าเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของหญิงที่รับตั้งครรภ์แทนตามหลักทั่วไปของการเป็นมารดากับบุตรตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๑๕๔๖
สำหรับในกรณีที่สามีและภริยาที่ชอบด้วยกฎหมายดำเนินการให้หญิงอื่นตั้งครรภ์แทนตามเงื่อนไขของมาตรา ๒๑ แต่แพทย์ทำผิดวิธีการตามมาตรา ๒๒ โดยใช้อสุจิและไข่ของผู้บริจาคมาผสม
กันจนเกิดเป็นตัวอ่อนแล้วใส่เข้าไปในครรภ์ของหญิงที่รับตั้งครรภ์แทน เช่นนี้ เด็กที่เกิดจากหญิงที่รับตั้งครรภ์แทนดังกล่าวก็ต้องถือว่าเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของหญิงที่รับตั้งครรภ์แทนเพราะมิได้เป็นการดำเนินการให้มีการรับตั้งครรภ์แทนตามกฎหมายนี้
สำหรับกรณีการตั้งครรภ์แทนก่อนวันที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๕๘ มีบทเฉพาะกาลในมาตรา ๕๖ ให้สิทธิสามีหรือภริยาที่ดำเนินการให้มีการตั้งครรภ์แทนหรือพนักงานอัยการที่จะยื่นคำร้องต่อศาลให้มีคำสั่งให้บุคคลที่เกิดจากการตั้งครรภ์แทนเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของสามีหรือภริยาที่ดำเนินการตั้งครรภ์แทนนับแต่วันที่บุคคลนั้นเกิดได้ โดยไม่คำนึงว่าจะเป็นสามีภริยาที่ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๒๑๙๙/๒๕๖๑ ผู้ร้องซึ่งเป็นชายสมรสกับชายอื่นโดยชอบด้วยกฎหมายของสเปน ดำเนินการให้ผู้คัดค้านซึ่งหญิงไทยรับตั้งครรภ์แทนโดยใช้อสุจิของผู้ร้องผสมกับไข่ของหญิงอื่น แล้วนำมาใส่ในครรภ์ของผู้คัดค้าน ต่อมาผู้คัดค้านคลอดบุตรคือเด็กหญิง ค. ตามบทเฉพาะกาลมาตรา ๕๖ เด็กหญิง ค. เป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของผู้ร้อง ส่วนผู้คัดค้านเป็นมารดา แต่เพื่อคุ้มครองเด็กหญิง ค. ศาลสั่งให้อำนาจปกครองอยู่กับผู้ร้องเพียงฝ่ายเดียว
ที่มา : มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์
