“เขา นา ป่า เล” อัตลักษณ์ที่สำคัญของเมืองคอน นครศรีธรรมราช ด้วยความหลากหลาย แต่เป็นหนึ่งเดียวของทรัพยากรธรรมชาติ ทำให้พื้นที่แห่งนี้ อุดมไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติที่ทรงคุณค่า คู่ควรต่อการอนุรักษ์ และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน”
ใช่แล้วครับ ผมกำลังพูดถึงจังหวัดนครศรีธรรมราช หรือท่เราเรียกติดปากว่า “เมืองคอน” ดินแดนแห่งอารยธรรมโบราณ และแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่หลากหลาย และทรงคุณค่า ด้วยภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมา จากคำที่กล่าวว่าเขา นา ป่า เล เอาจริง ๆ ก็ตรงกับพื้นที่นี้นะครับ เพราะเรามีเขาหลวง เป็นศูนย์กลางแห่งธรรมชาติ ที่อุดมไปด้วยแหล่งทรัพยากร และแร่ธาตุต่าง ๆ และมีเทือกเขา และภูเขาน้อยใหญ่อีกจำนวนมาก นอกจากนี้ยังเป็นที่ราบลุ่ม ที่เหมาะกับการเพาะปลูก โดยเฉพาะนาข้าว ไม่ว่าจะเป็นแถว ๆ หัวไทร เชียรใหญ่ เป็นต้น เป็นแหล่งของข้าวพันธุ์ดีอันเลื่องชื่อ และแน่นอนเรามีป่าที่อุดมสมบูรณ์ทั่วทั้งพื้นที่ ที่ชาวบ้านสามารถเข้าถึง และเข้าไปใช้ประโยชน์ บนพื้นฐานของการอนุรักษ์ และที่สำคัญด้านตะวันออกของจังหวัดติดขนานกับทะเลฝั่งอ่าวไทย ตั้งแต่อำเภอขนอม ไล่ลงมาอำเภอสิชล อำเภอท่าศาลา อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช อำเภอปากพนัง และอำเภอหัวไทร ซึ่งเป็นไปดั่งคำที่กล่าวว่า “ทรัพย์ในดิน สินในน้ำ” จริง ๆ
แหล่งทรัพยากรที่หนึ่งที่อยากจะกล่าวถึงในครั้งนี้คือ “ป่าชายเลน” ใช่แล้วครับ ในเมืองคอนของเรามีป่าชายเลนด้วย ซึ่งอาจจะถือได้ว่า เป็นรอยต่อระหว่างบนบก และทะเลได้เป็นอย่างดี และเห็นภาพ โดยเฉพาะป่าชายเลนที่มีสภาพน้ำเป็นแบบน้ำกร่อย จะพบความหลากหลายทางชีวภาพ ทั้งชนิด และปริมาณของพันธุ์พืชเป็นอย่างมาก และจากการสำรวจพันธุ์พืชในป่าชายเลน ระยะปีที่ 1 (ปี 2565) จะเห็นได้ว่าความเค็มของน้ำ จะมีผลต่อชนิดของพันธุ์พืชในป่าชายเลน ใช่ครับ ก็มีบางชนิดที่ทนทาน สามารถขึ้นได้ทุกสภาวะก็มี แต่ก็มีหลายชนิดที่ถูกคัดเลือกด้วยความเค็มของน้ำ
ด้วยเหตุนี้ การอนุรักษ์ป่าชายเลน ที่ถูกวิธี ขอเน้นย้ำว่าถูกวิธีนะครับ จะต้องดำเนินการอย่างถูกต้อง ตามหลักวิชาการ และต้องฟังวิชาเกินด้วย โดยจะต้องร่วมมือกันทั้ภาครัฐ และประชาชน โดยเฉพาะประชาชนที่มีภูมิปัญญา และมีข้อมูลเชิงลึกมากมาย ที่จะเป็นประโยชน์ต่อการอนุรักษ์ป่าชายเลนตามมาตรการของภาครัฐ
ป่าชายเลนเบญจพรรณ
คำว่า “ป่าชายเลนเบญจพรรณ” อาจจะเป็นคำประยุกต์ที่มาเรียกพืชในป่าชายเลนที่มีการผสมผสาน เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง พึ่งพาอาศัยกันบ้าง โดยอยู่รวมกันอย่างลงตัว แน่นอนหากมีพืชรุกรานเข้ามา ก็อาจจะทำให้เกิดความเสียหายของระบบนิเวศน์ได้ ดังนั้นการปลูกป่าในป่าชายเลน ควรพิจารณาด้วยว่านำพืชรุกรานเข้ามาหรือไม่ และการดำเนินการดังกล่าวเกิดผลเสียต่อระบบนิเวศน์หรือไม่
และที่สำคัญคือการใช้ประโยชน์จากป่าชายเลน โดยเฉพาะพืชสมุนไพร ไม่ใช่เฉพาะป่าชายเลนหรอกนะครับ ป่าไหน ๆ ก็เช่นกัน การใช้ประโยชน์สามารถทำได้ครับ แต่จะต้องอยู่บนพื้นฐานของการอนุรักษ์ด้วย เพื่อให้คนรุ่นหลักได้พบเห็น เรียนรู้ และใช้ประโยชน์จากพืชเหล่านี้ด้วย แน่นอนว่ามีกฎหมายคุ้มครอง แต่ก็มีคนแหกกฎ เข้าไปสร้างความเสียหายมากมาย วันนี้อาจจะยังไม่เห็นผล แต่ในอนาคตอันใกล้ได้เห็นแน่ ๆ เพราะระบบนิเวศน์เปลี่ยน อะไร ๆ ก็เปลี่ยนตาม ดังนั้นเรามาอนุรักษ์ป่าชายเลนกันเถอะครับ แบบถูกวิธีด้วยนะครับ เพื่อรักษาความเป็นป่าชายเลนเบญจพรรณของเมืองคอนนี้เอาไว้ ชั่วลูก ชั่วหลาน
บรรณานุกรม
- สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ(องค์กรมหาชน). (2550). [Webblog]. Retrieved from
http://www.thaibiodiversity.org/Life/LifeDetail.aspx?LifeID=33744 [14 August 2020]
- สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน, กองอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง, (2555), [Webblog]. Retrieved from https://www.dmcr.go.th/detailLib/139 [14 August 2020]
- เต็ม สมิตินันทน์ (2544), ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย, กรุงเทพฯ : กรมป่าไม้
- ประสิทธิ์ คงทรัพย์ [Webblog]. (2563) Retrieved from http://www.siripatthaimedonlineschool.com [14 August 2020]
- Balouiri M., Sadiki M., Ibnsouda S., (2016), Methods for in vitro evaluating antimicrobial activity: A review, J. Pharm. Anal., 6, 71–79.
- Braca A., Tommasi N. D., Bari L. D., Pizza C., Politi M., Morelli I., Antioxidant Principles from Bauhinia tarapotensis, J. Nat. Prod. (2001), 64, 892–895.
- Umehara, K., Wungsintaweekul, B., Miyase, T., Noguchi, H. (2012), Estrogenic and anti-estrogenic compounds from the Thai Medicinal plant, Cleome gynandra (Capparidaceae), Planta Medica, 78 (11), 1226-1226
- Wungsintaweekul, B., Umehara, K., Miyase, T., Noguchi, H. (2011), Estrogenic and anti-estrogenic compounds from the Thai Medicinal plant, Smilax corbularia (Smilacaceae), Phytochemistry, 72, 495 – 502, 2011