แคคตัส (Cactus) หรือกระบองเพชร เป็นพืชที่มีพื้นเพต้นกำเนิดมาจากภูมิประเทศแถบทะเลทราย เป็นพืชไร้ใบที่ปรับตัวเพื่อความอยู่รอดในภูมิประเทศที่ไม่เป็นใจได้อย่างดีเยี่ยม วิวัฒนาการเปลี่ยนใบให้กลายเป็นหนามของแคคตัสทำให้สามารถลดการคายน้ำและอยู่รอดได้ในสภาวะแห้งแล้งแถบทะเลทราย แคคตัสแต่ละสายพันธุ์จะมีลักษณะเฉพาะตัวที่โดดเด่นแปลกตาแตกต่างกันไป ในบ้านเราก็มีให้เห็นมากมายหลายสายพันธุ์ เป็นไม้เศรษฐกิจที่อยู่ในความสนใจและเป็นกระแสมายาวนาน เรียกได้ว่าถ้าได้ไปเดินตลาดพันธุ์พืช โซนของแคคตัสจะน่าตื่นเต้นเสมอสำหรับคนรักต้นไม้สายเขียว ซึ่งจะมีให้เลือกซื้อหาตั้งแต่ราคาหลักสิบไปจนถึงหลักแสนหรือมากกว่านั้น นับเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีมูลค่าทางการตลาดสูงอีกชนิดหนึ่งของบ้านเรา ทั้งนี้ คุณประโยชน์ของแคคตัส ไม่ได้จบแค่การเป็นไม้ประดับที่สวยงามเท่านั้น หากแต่ยังมีอีกสารพัดประโยชน์ที่ติดสอยมากับต้นไม้ชนิดนี้
แคคตัสเป็นไม้ประดับสุดมหัศจรรย์
เรามักจะเห็นแคคตัสกระถางจิ๋วน่ารัก ๆ วางอยู่บนโต๊ะทำงาน หรือตามจุดต่าง ๆ ในออฟฟิศ นั่นไม่เพียงเพื่อความสวยงามเท่านั้น หากแต่ความมหัศจรรย์ของเจ้าต้นแคคตัสนั้นสามารถกรองและฟอกอากาศ ช่วยดูดแสงจากเครื่องคอมพิวเตอร์ได้นั่นเอง คุณสมบัติพิเศษนี้เป็นผลมาจากการที่แคคตัสกักเก็บน้ำและความชื้นได้ดี สามารถดูดความร้อนจากอากาศที่ร้อนมาก ๆ ในตอนกลางวัน และในเวลากลางคืนจะแปลงความร้อนออกมาเป็นออกซิเจน เป็นพืชที่ช่วยในการฟอกอากาศและกรองอากาศให้สะอาดบริสุทธิ์ จึงเป็นที่นิยมนำไปตั้งไว้บนโต๊ะทำงานเพื่อดูดแสงจากหน้าจอคอมพิวเตอร์ นอกจากนี้ความสวยงามลำต้น หนาม และดอกของแคคตัสก็มีส่วนสำคัญที่ทำให้ต้นไม้สุดเก๋ไก๋ชนิดนี้เป็นที่นิยมอย่างต่อเนื่องมายาวนานจนถึงปัจจุบัน
แคคตัสสามารถแปรรูปและสร้างมูลค่าในเชิงพาณิชย์ได้
พืชหลายชนิดสามารถแปรรูปเป็นสิ่งประดิษฐ์หรือเครื่องใช้ต่าง ๆ สามารถเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจได้ แคคตัสก็เช่นกัน บางสายพันธุ์สามารถนำมาทำเป็นเครื่องประดับ กระเป๋า รองเท้า ใช้เป็นวัสดุเสมือนเครื่องหนัง เพื่อทดแทนการใช้ชิ้นส่วนจากสัตว์ในอุตสาหกรรมหนังเทียมที่สร้างมูลค่ามหาศาลในเชิงพาณิชย์ นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยที่ระบุว่า แคคตัสสายพันธุ์ Prickly pear cactus ซึ่งมีปริมาณยางและน้ำตาลสูง สามารถนำมาแปรรูปเป็นพลาสติกชีวภาพที่สามารถย่อยสลายได้อย่างรวดเร็ว เหมาะแก่การนำมาสร้างเป็นไบโอโพลีเมอร์ นับเป็นอีกนวัตกรรมกอบกู้โลกจากภาวะโลกร้อนที่น่าจับตามองเลยทีเดียว
แคคตัสเป็นพืชกินได้และดีต่อสุขภาพ
บนสื่อโซเชียลเรามักจะเห็นการนำส่วนต่าง ๆ ของแคคตัสมาปรุงเป็นอาหาร เช่น ส่วนดอกนำมาลวกจิ้มน้ำพริก ยอดอ่อนทำปิ้งย่าง หรือปรุงเป็นเมนูอย่างอื่น ทั้งนี้จะต้องเด็ดชิ้นส่วนเหล่านั้นทิ้งไว้ให้ยางไหลออกให้หมดเสียก่อนและต้องปรุงให้ถูกกรรมวิธีถึงจะสามารถรับประทานได้อย่างปลอดภัย ผลของแคคตัสสายพันธุ์กินได้บางชนิดมีผลขนาดใหญ่ มีรสหวาน บางชนิดมีความเปรี้ยวนิยมรับประทานและแปรรูปจำหน่ายเป็นสินค้าท้องถิ่น ซึ่งที่เราเห็นกันทั่วไปก็คือแก้วมังกรนั่นเอง นอกจากนี้ ยังมีสายพันธุ์แคคตัสที่รับประทานผลได้อีกหลายชนิดที่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายในบ้านเรา หากแต่เป็นผลไม้ส่งออกของต่างประเทศและมีราคาค่อนข้างสูง
แคคตัสยังเป็นพืชที่อุดมไปด้วยไฟเบอร์คุณภาพสูง สารสกัดจากผลของแคคตัสสามารถใช้เป็นอาหารเสริม เป็นยาลดน้ำหนัก ช่วยลดการดูดซึมไขมันเข้าสู่ร่างกาย ใช้เป็นยาละลายไขมัน และควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
แคคตัสเป็นไม้มงคลช่วยเสริมดวง
เชื่อกันว่าถ้าใครสามารถปลูกแคคตัสให้เจริญเติบโตออกดอกสวยงามได้ หมายความว่าโชคลาภกำลังจะมาถึง ด้วยเหตุนี้ผู้เลี้ยงแคคตัสจึงเอาใจใส่อย่างดีเพื่อรอวันผลิดอกออกผลเป็นมงคลแก่ชีวิต ไม่เพียงเท่านี้ ยังมีความเชื่อที่ว่า แคคตัส เป็นไม้มงคลให้ความสุขความเจริญ ช่วยปัดเป่าความโชคร้าย ป้องกันอริศัตรู ส่งเสริมเรื่องการเงินและการงาน การให้ต้นแคคตัสเป็นของขวัญจะทำให้ผู้รับโชคดีและมีอายุยืนยาว
ในกลุ่มคนรักแคคตัสจะรู้กันว่า การปลูกแคคตัส หรือพืชตระกูลกระบองเพชร ควรปลูกในวันเสาร์ทางด้านทิศตะวันตก ด้วยมีความเชื่อแต่โบราณว่า การปลูกไม้เพื่อให้เป็นคุณนั้นให้ปลูกในวันเสาร์ แต่ก็มีอีกความเชื่อที่ว่า แคคตัส ไม่เหมาะกับคนโสด เพราะจะทำให้ไม่สมหวังในเรื่องความรัก ฉะนั้นหนุ่มสาวสายมูทั้งหลายอาจจะคิดมากสักหน่อยถ้าจะเลือกแคคตัสสวย ๆ สักต้นมาประดับบ้านเรือน
มากกว่าความสวยงาม คือ คุณประโยชน์ ดูจะเป็นนิยามที่เหมาะสมสำหรับต้นไม้มหัศจรรย์อย่าง แคคตัส ด้วยความเป็นพืชทนแล้ง ดูแลง่าย ไม่ต้องรดน้ำบ่อย ทั้งยังเป็นพืชที่ชอบแสงแดดเอามาก ๆ จึงเจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศบ้านเรา เพียงแต่ต้องระวังเรื่องความชื้นและอย่าให้โดนฝนโดยตรงมากนักก็เท่านั้น เอาเป็นว่า ถ้าคุณกำลังมองหาต้นไม้สวย ๆ สักต้นมาปลูกที่บ้าน หรือประดับสำนักงาน ลองพิจารณา แคคตัส ดูนะ เชื่อว่าคุณจะได้ประโยชน์อย่างแน่นอนไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง
อ้างอิง
1. กระบองเพชร กับ 5 ความเชื่อ เสริมโชคชะตาที่คนส่วนใหญ่เข้าใจกัน [เว็บไซต์]. แหล่งที่มา: https://board.postjung.com/1055740 [24 กรกฎาคม 2566]
2. แคคตัส พันธุ์ไม้ยอดฮิตดูแลง่าย ช่วยเสริมดวงเรื่องการเงิน [เว็บไซต์]. แหล่งที่มา: https://kaset.today [24 กรกฎาคม 2566]
3. กระบองเพชร/แคคตัส (Cactus) ประโยชน์และการปลูกกระบองเพชร [เว็บไซต์]. แหล่งที่มา: https://puechkaset.com [24 กรกฎาคม 2566]
4. ผลิตได้แล้ว “พลาสติกจากกระบองเพชร” ย่อยสลายเองได้ 2 – 3 เดือน แถมไม่เป็นพิษต่อร่างกาย [เว็บไซต์]. แหล่งที่มา:
https://www.brandbuffet.in.th/2019/06/biodegradable-plastic-from-cactus [23 มิถุนายน 2562]
5. ภาพประกอบจาก WUBKK และ Pixabay
