จากวิถีลูกชาวสวนในความทรงจำ ตัวผู้เขียนเป็นชาวสวนโดยกำเนิดในชุมชนดั้งเดิม “วังโบราณลานสกา” ที่ได้ชื่อว่า ดินแดนที่อากาศดีที่สุดในประเทศไทย การดำเนินชีวิตในชุมชนเรียบง่าย แบบฉบับบ้านสวนผลไม้ริมลำธารที่หลายคนฝันถึง…ชุมชนที่ราบเขาหลวงและแนวเทือกเขานครศรีธรรมราชมีเขตแดนรอยต่อระหว่างอำเภอต่ออำเภอถึง 4 อำเภอคือมีแนวสันเขาสูงของเทือกเขานครศรีธรรมราชเป็นแนวยาวระหว่างอำเภองทุ่งสง ซึ่งเป็นสันเขาหลังบ้านติดกับอุทยานน้ำตกโยงส่วนรอยต่ออำเภอร่อนพิบูลย์มีเขาช้างสีเป็นแนวกั้น ส่วนอีกด้านตำบลเขาแก้วมีเขาธงเป็นจุดสูงสุดที่รถขับผ่านให้ชมวิวสวยงาม เป็นรอยต่อของอำเภออีกจุดคือเขาเหมนในอำเภอช้างกลาง เป็นเทือกเขาสูงตระหง่านหุบเขาสูงชันซับซ้อนทุกพื้นที่ที่ซ่อนความสมบูรณ์ของธรรมชาติ…ปรียบเสมือนป่าต้นน้ำของจังหวัดนครศรีธรรมราช การเดินทางสะดวกรวดเร็วด้วยลานสกาห่างจากตัวเมืองเพียง 20 กม. ไกล้สนามบินนานาชาติเหมาะเป็นเมืองศูนย์กลางการท่องเที่ยวธรรมชาติป่าเขาและการท่องเที่ยวทะเลอันดามันสู่อ่าวไทยมีหาดทรายยาวสวย อุดมสมบูรณ์ด้วยอาหารทะเลหลากหลายเป็นแหล่งอารยธรรมเป็นศูนย์กลางทางศาสนาให้พาชมเมืองวัฒนธรรมเก่าแก่งดงามเช่น วัดพระบรมธาตุวรมหาวิหารนครศรีธรรมราช
ผู้เขียนพาเที่ยวไกลขึ้นภูเขาออกสู่ทะเล..เรากลับมาสู่สวนมังคุดกันต่อค่ะ ขอแบบวิชาการเล็กน้อย.. จากกรมวิชาการเกษตร ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครศรีธรรมราช เปิดเผยว่า..ในพื้นที่ภาคใต้จังหวัดนครศรีธรรมราชมีพื้นที่ปลูกมังคุดมากที่สุดถึง 62,672 ไร่ มีผลผลิตรวม 33,276.63 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 746.39 ล้านบาทผลผลิตในฤดูปกติจะออกประมาณเดือนมิถุนายน-ตุลาคม ของทุกปี ในปี 2566 นี้ผลผลิตมีป็นจำนวนมากบางช่วงราคามังคุดตกต่ำหากคุณภาพมากล้น
ด้วยลักษณะภูมิอากาศของลานสกามีความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติสูงมากจึงมีผลผลิตมังคุดเขา ที่มีอัตลักษณ์แตกต่างจากมังคุดทั่วไปคือ “มังคุดเขาลานสกา” จังหวัดนครศรีธรรมราช” การปลูกมังคุดในเทือกเขาบางแถบมีต้นมังคุดอายุนับ 100 ปี แบบมังคุดโบราณ จุดที่น่าสนใจมากคือการปลูกในพื้นที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลกว่า 200 เมตรในแถบบริเวณเทือกเขาของลานสกา มีหลายจุดที่พบมังคุดภูเขาเช่น เขตตำบลลานสกา เขตลานสกาในและพื้นที่ไกล้เคียง ตำบลเขาแก้ว หรือในจุดท่องเที่ยวในหมู่บ้านคีรีวง ที่ขี้นทะเบียนมังคุดเขา (GI) โดยคณะทำงาน มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ และภาคีเครือข่ายส่วนราชการ จังหวัดนครศรีธรรมราช เรามาดูลักษณะผลของ “มังคุดเขาลานสกา” ผลของมังคุดโดยเฉลียจะมีขนาดใหญ่ เฉลี่ย 6-8 ลูกต่อ 1 กิโลกรัม ลักษณะลูกกลมใหญ่เปลือกหนากว่ามังคุดบ้าน ผิวเนียนมันวาวเมื่อสุกจะมีสีชมพูถึงสีแดงหรือสีม่วงอมชมพูมีนวลแป้งสีขาวเคลือบผิว หูและกลีบขั้วมีความสมบูรณ์สีเขียวกว่าทั่วไปทั้งนี้ขี้นอยู่กับสภาวะอากาศ มีรสชาติเปรี้ยวอมหวาน เนื้อผลเป็นสีขาวนวลคล้ายกับมังคุดทั่วไปแต่มีความฉ่ำกว่าเปรี้ยวกว่านิดหน่อย จึงเป็นที่ต้องการเป็นอย่างมากในตลาดต่างประเทศ พื้นที่ปลูกคือปลูกในภูเขาราบและสูงมีลักษณะเป็นสวนสมรม ปลูกผสมผสานกับผลไม้อื่นๆ หรือไม้ป่าเพื่อเพิ่มร่มเงาเช่นปลูกร่วมกับ สะตอ ทุเรียนพื้นบ้าน สวนป่าไม้เนื้อแข็งต่างๆ ให้ได้รับแสงแดดรำไรบวกกับอากาศร้อนชื้นฝนตกเหมาะสาม การปลูกลักษณะนี้ก่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ตามธรรมชาติมากยิ่งขึ้นโดยในชุมชนที่ผู้เขียนพักอยู่ไม่เน้นการใช้เคมีบำรุงใด การขนส่งผลผลิตของชาวบ้านมักใช้รถจักรยานยนต์ที่มีกำลังแรงสูงขนส่งลงจากภูเขา ที่มีความลาดชันเป็นถนนเข้าสวนเล็กๆ อันนี้ต้องลองนั่งดูสักครั้ง แค่ฟังก็ตื่นเต้นกันเลยทีเดียว
ตอนต่อไปผู้เขียนจะมาเล่าเรื่อง..มังคุดนอกฤดูกาลและการดูแลผลผลิตให้มีคุณภาพ
เรื่องเล่า: จากสาวชาวสวน…ชวนหนีเที่ยว
อ้างอิง ข้อมูลการพื้นที่ปลูกมังคุดจาก ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครศรีธรรมราช
