Tag: ส่วนแผนงานและยุทธศาสตร์

การวิเคราะห์ด้วยเครื่องมือแผนที่ก้างปลา: เทคนิคที่ช่วยพัฒนากระบวนการแก้ปัญหา การวิเคราะห์สาเหตุและผลกระทบเป็นกระบวนการที่สำคัญในการแก้ไขปัญหาในองค์กรต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นในด้านการผลิต การบริการ หรือการบริหารจัดการ เครื่องมือหนึ่งที่ได้รับความนิยมในการใช้สำหรับการวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาคือ “แผนที่ก้างปลา” หรือที่เรียกว่า Fishbone Diagram หรือ Ishikawa Diagram ซึ่งเป็นเครื่องมือที่พัฒนาโดย Dr. Kaoru Ishikawa นักวิชาการและนักวิจัยชาวญี่ปุ่น แผนที่ก้างปลาคืออะไร? แผนที่ก้างปลาเป็นกราฟิกที่ใช้แสดงความสัมพันธ์ระหว่างสาเหตุของปัญหากับผลกระทบที่เกิดขึ้น โครงสร้างของแผนที่นี้มีลักษณะคล้ายกับก้างปลาที่มีกระดูกหลัก (ปัญหาหลัก) และก้างปลาเล็ก

การบริหารความเสี่ยงเป็นกระบวนการที่สำคัญสำหรับหน่วยงานทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานรัฐบาล บริษัทเอกชน หรือองค์กรไม่แสวงหากำไร การบริหารความเสี่ยงที่มีประสิทธิภาพสามารถช่วยป้องกันและลดผลกระทบจากเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด ทำให้หน่วยงานสามารถดำเนินงานได้อย่างราบรื่นและยั่งยืน ในบทความนี้ เราจะสำรวจแนวทางและขั้นตอนสำคัญในการบริหารความเสี่ยงของหน่วยงาน รวมถึงความสำคัญและประโยชน์ที่ได้รับจากการบริหารความเสี่ยงที่มีประสิทธิภาพ ความหมายของการบริหารความเสี่ยง การบริหารความเสี่ยงคือกระบวนการที่ช่วยให้หน่วยงานสามารถระบุ ประเมิน และจัดการกับความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น เพื่อให้สามารถลดผลกระทบและเพิ่มโอกาสในการบรรลุเป้าหมาย ความเสี่ยงสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย เช่น การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเปลี่ยนแปลงนโยบาย การเกิดภัยธรรมชาติ หรือการขาดทรัพยากรที่จำเป็น ขั้นตอนในการบริหารความเสี่ยง 1. การระบุความเสี่ยง (Risk Identification)

การวิเคราะห์ SWOT เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการประเมินและวางแผนโครงการต่าง ๆ โดยเฉพาะในบริบทของการบริหารโครงการในมหาวิทยาลัย การวิเคราะห์ SWOT ช่วยให้ทีมงานและผู้บริหารสามารถระบุและประเมินปัจจัยภายในและภายนอกที่อาจส่งผลต่อความสำเร็จหรือความล้มเหลวของโครงการได้ ในบทความนี้เราจะสำรวจแนวทางการวิเคราะห์ SWOT และความสำคัญของการประเมินปัจจัยเหล่านี้ในกระบวนการบริหารโครงการ การวิเคราะห์ SWOT คืออะไร? SWOT ย่อมาจาก Strengths (จุดแข็ง), Weaknesses (จุดอ่อน), Opportunities (โอกาส), และ Threats (ภัยคุกคาม)

         การบริหารโครงการในมหาวิทยาลัยเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและต้องการการจัดการที่มีประสิทธิภาพ เพื่อให้โครงการบรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้ การบริหารโครงการในมหาวิทยาลัยไม่ได้จำกัดเพียงแค่การจัดการโครงการวิจัย แต่ยังรวมถึงโครงการพัฒนาหลักสูตร โครงการก่อสร้าง และการปรับปรุงสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ บทความนี้จะพาคุณสำรวจแนวทางและหลักการที่สำคัญในการบริหารโครงการในมหาวิทยาลัย รวมถึงปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จของโครงการ แนวทางและหลักการในการบริหารโครงการ 1. การวางแผนโครงการ (Project Planning) การวางแผนเป็นขั้นตอนแรกและสำคัญที่สุดในการบริหารโครงการ การวางแผนที่มีประสิทธิภาพจะช่วยให้โครงการดำเนินไปได้อย่างราบรื่นและบรรลุเป้าหมายตามที่กำหนดไว้ การวางแผนต้องประกอบด้วยการกำหนดวัตถุประสงค์ของโครงการ การกำหนดขอบเขตของโครงการ การจัดทำแผนงานและตารางเวลา การประเมินทรัพยากรที่ต้องใช้ และการจัดทำงบประมาณที่เหมาะสม

การบริหารงบประมาณคืออะไร การบริหารงบประมาณ (Budget Management) เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการวางแผนใช้เงินทรัพยากรทางการเงินขององค์กรหรือหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อให้มีการใช้ทรัพยากรเหล่านั้นอย่างมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผลต่อการดำเนินงานขององค์กรหรือหน่วยงานนั้น ๆ กระบวนการบริหารงบประมาณมีขั้นตอนหลายขั้นตอน ซึ่งสามารถเรียบเรียงได้ดังนี้: การกำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์: การบริหารงบประมาณต้องเริ่มต้นจากการกำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์ขององค์กรหรือหน่วยงาน โดยให้คำถามสำคัญคือ “เราต้องการทำอะไร” และ “เราจะทำได้อย่างไร” การระบุทรัพยากรทางการเงิน: ต่อจากการกำหนดเป้าหมายและยุทธศาสตร์ เราต้องการระบุทรัพยากรทางการเงินที่จำเป็น เช่น รายได้ที่มี (เงินเดือนพนักงาน รายได้จากการขายสินค้า ฯลฯ) และรายจ่ายที่คาดว่าจะเกิดขึ้น

Output – Outcome -Impact คือ… Output, Outcome, และ Impact เป็นสามส่วนสำคัญในกระบวนการวัดและประเมินผลของโครงการหรือกิจกรรม โดยมีความหมายแตกต่างกันดังนี้: Output (ผลผลิต): Output เป็นสิ่งที่โครงการหรือกิจกรรมสร้างขึ้นหรือส่งออกในระหว่างดำเนินการ มักเป็นผลิตภัณฑ์หรือบริการที่เป็นผลจากกิจกรรม ซึ่งสามารถวัดได้โดยตรง ส่วนของ Output เป็นผลลัพธ์ที่เป็นทางกายและมักเป็นตัวชี้วัดเชิงปริมาณ เช่น จำนวนสินค้าที่ผลิต จำนวนคนที่เข้ารับบริการ หรือจำนวนโครงการที่ดำเนินการ Outcome

ความหมายของการบริการวิชาการ การบริการวิชาการแก่สังคม (สกอ.,2553) หมายถึง กิจกรรมหรือโครงการให้บริการแก่ สังคมภายนอกสถาบันการศึกษา หรือเป็นการบริการที่จัดในสถาบันการศึกษาโดยมีบุคคลภายนอกเข้ามาใช้บริการ การให้บริการวิชาการ (สมศ.,2554) หมายถึง การที่สถานศึกษาระดับอุดมศึกษา ซึ่งอยู ในฐานะที่เป็นที่พึ่งของชุมชนหรือสังคม เป็นแหล่งอ้างอิงทางวิชาการหรือทําหน้าที่ใดที่มีผลต่อการพัฒนาชุมชนในด้านวิชาการหรือการพัฒนาความรู้ ตลอดจนความเขมแข็งประเทศชาติและนานาชาติ การบริการวิชาการเป็นการบริการที่มีค่าตอบแทนและบริการวิชาการให้เปล่า โดยมีการนําความรู้และประสบการณ์มาใช้พัฒนาหรือบูรณาการเข้ากับการเรียนการสอนและการวิจัย โครงการที่มีผลต่อการพัฒนาและเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน หมายถึง โครงการที่สถาบันจัดขึ้น เพื่อพัฒนาชุมชนหรือองค์กรภายนอกและเมื่อดําเนินการแล้ว มีผลก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น แก่ชุมชนหรือองค์กรภายนอกในด้านต่างๆ หรือทําให้ชุมชนหรือองค์กรภายนอกสามารถพึ่งพาตนเองได้ตามศักยภาพของตนเอง ลักษณะและขอบเขตของการบริการวิชาการแก่สังคม

กระบวนการทบทวนและจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนามหาวิทยาลัยระยะยาว เริ่มต้นด้วยการประชุมระดมสมองเพื่อทบทวนและจัดทำแผนฯ โดยพิจารณาจากกรอบของกระทรวงการอุดมศึกษาฯ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ แผนพัฒนาจังหวัดและกลุ่มจังหวัด และข้อมูลที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ที่ครอบคลุมต่อการกำหนดทิศทางการพัฒนาของมหาวิทยาลัย ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของบุคลากรทุกระดับ ในการระดมสมองเพื่อประเมินศักยภาพของมหาวิทยาลัยและการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอก (SWOT) ตามพันธกิจของมหาวิทยาลัย รวมทั้งสภาพการณ์และแนวโน้มที่เกี่ยวข้องจากภายนอก เมื่อแผนยุทธศาสตร์การพัฒนามหาวิทยาลัยได้รับอนุมัติจากสภามหาวิทยาลัย จึงได้มีการชี้แจงนโยบายและทิศทางการพัฒนามหาวิทยาลัยโดยอธิการบดีไปยังบุคลากรทุกระดับของมหาวิทยาลัย และเผยแพร่แผนฯ ผ่านช่องทางต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัย สำหรับการแปลงแผนยุทธศาสตร์การพัฒนามหาวิทยาลัยระยะยาว ไปเป็นแผนกลยุทธ์มหาวิทยาลัยระยะปานกลาง นั้น ดำเนินการโดยคณะกรรมการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ 20 ปี มีการมอบหมายให้รองอธิการบดีฝ่ายต่างๆ

มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์มีการบริหารจัดการทรัพยากรของมหาวิทยาลัยในลักษณะ รวมบริการ ประสานภารกิจ เพื่อใช้เป็นกลไกในการขับเคลื่อนการดำเนินงานของมหาวิทยาลัย ทำหน้าที่เชื่อมโยงภารกิจและการดำเนินงานระหว่างหน่วยงาน ที่มีเป้าหมายและวัตถุประสงค์เป็นไปในทิศทางเดียวกันมารวมไว้ในหน่วยงานเดียว มีรูปแบบการบริหารจัดการแบบองค์รวมภายใต้การกำกับดูแลของหน่วยงานกลาง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด มุ่งใช้ทรัพยากรและความชำนาญร่วมกัน คำนึงถึงหลักประหยัดและความคุ้มค่า เกิดสัมฤทธิผลในการใช้จ่ายงบประมาณ ดังนี้น ในการจัดทำแผนรายจ่ายในการดำเนินภารกิจดังกล่าว เช่น งบบุคลากร งบดำเนินงาน งบลงทุน และเงินอุดหนุน จะดำเนินการผ่านหน่วยงานกลาง ตามระบบรวมบริการ ประสานภารกิจ โดยหน่วยงานกลางต้องดำเนินรวบรวม/วิเคราะห์และกลั่นกรองคำของบประมาณในเบื้องต้น และจัดส่งคำของบประมาณมายังส่วนแผนงานฯ และหน่วยงานกลางทำหน้าที่บริหารจัดการกิจกรรมในภาพรวม ดังนี้